interview special met WIM THIELEMANS

Het van meerdere kanten bekijken van een probleem, een thema of een onderwerp heeft op mij een grote aantrekkingskracht. Het relativeert en geeft mij althans een bepaalde rust en uitgangspunt om stappen te zetten. Niet kiezen vanuit het idee of iets fout óf goed voelt, maar kiezen vanuit nuance.

Mijn eerste kennismaking met Wim Thielemans is op LinkedIn; een bericht stelt deeltijd werken aan de kaak. Deeltijd werken zou maar al te vaak als een verhoogd risico gezien worden, omdat er dan minder loon is. “Nogal wiedes zeg, maar met deeltijd werken bestaat er ook een verhoogd geluk om op bijvoorbeeld woensdag extra rust in te bouwen.” was het commentaar.

Door de berichten die volgden, ontdekte ik dat Wim Thielemans ook auteur is. En dat hij een verrassende kijk op de wereld van werk heeft. Zijn boek Slim Interviewen is genomineerd voor beste boek voor recruiters in Nederland en beste Learning & Development boek in België. Een hele goede reden om hem te laten vertellen over zijn visie op werk, zijn eigen loopbaan en zijn nieuwste boek Jobrepair dat in het lijstje van beste boeken door Werf.nl op nummer 2 eindigde. Een boek over waarom veranderen van baan niet altijd de beste oplossing is.

Je schrijft over carrièreswitchen in je boek Jobrepair. Welke redenen hebben mensen zoal om van carrière te switchen?
Bij een carrièreswitch denken mensen meestal aan het veranderen van baan. Er zijn echter vijf mogelijke switches of vijf carrièrepaden. Ik som ze even op:
1. Bestendigen: je blijft in je huidige rol en je focust op stabiliteit en efficiëntie.
2. Verdiepen: je blijft in je rol en je specialiseert en ontwikkelt jezelf.
3. Verbreden: je stapt uit je rol en neemt een zijwaarts pad om te verbreden.
4. Verhogen: je neemt een stap hoger in de organisatie.
5. Vernieuwen: je neemt een stap buiten de huidige organisatie.

Meer salaris is altijd aantrekkelijk geweest en vaak één van de belangrijkste redenen om aan een switch te denken. Vroeger bleek er maar één weg om dit te bereiken, dat was het opwaartse pad. Daar hoorde bij dat je een hiërarchische rol als leidinggevende diende te vervullen. Dat zorgde ervoor dat goede experts slechte bazen werden.

Inmiddels hebben organisaties ermee ingestemd dat je net zo goed een expertrol kan innemen en je je daarin kan ontwikkelen en een goede beloning kan krijgen. Werkenden vinden dat het leven meer te bieden heeft dan alleen een hoog salaris, want daarvoor moet veel worden opgegeven. Er ontstonden meer flexibele werkvormen en in korte tijd digitale platformen waardoor er nu de mogelijkheid bestaat werk aan te bieden en anders te organiseren dan van negen tot vijf. Of iedereen daar even goed van wordt, is nog niet helemaal duidelijk. Het is een keuze die vroeger gewoonweg niet bestond.

Carrièreswitchen bestaat inderdaad uit keuzes. Ben jij zelf wel eens van carrière geswitcht? Zo ja, hoe ging dat in zijn werk?
Zoals bij de meeste werkenden het geval is, ben ik vooral van carrière geswitcht voor mijn dertigste. Over het algemeen is het zo dat mensen in de beginjaren van de loopbaan aan het experimenteren zijn. Men focust zich op de vraag: ‘Wat doe je graag en wat doe je niet graag?’ 

Ik had ooit de ambitie om de politiek in te gaan. Na één jaar gewerkt te hebben op het kabinet van de staatssecretaris hield ik het voor bekeken. Ik ben daarna twee jaar gaan werken op de Seychellen waar ik verantwoordelijk was voor de importdivisie van Seychelles Marketing Board. Zij kochten voor hotels goederen in. Daarna werd ik de manager van de Duty Free Shops. Toen ik plannen maakte om terug te keren naar België, ben ik met Air Seychelles gaan praten. Zo startte ik als ZZP’er en verbeterde ik als consultant de inflight Duty Free. Dat was het begin van diverse commerciële opdrachten. Op een bepaald moment was ik bezig met het opzetten van een netwerk van zelfstandige verkopers van beveiligingsproducten. Ik gaf workshops om hen beter te leren prospecteren en te verkopen. Dat was het moment dat ik besefte dat ik dat het liefst deed. Zo ben ik in de wereld van opleiding en coaching terechtgekomen. Dit is mijn plek en ik ben er nu na meer dan 20 jaar nog steeds actief in.

Klinkt goed. Werken is in die zin ook jezelf ontdekken en soms nieuwe wegen in slaan. Wat zijn redenen om van carrière te veranderen, denk je?
Er zijn vier redenen waarom mensen aan een switch denken. Visueel staat dit in de DODO-matrix die ik ontworpen heb. Er zijn vier vlakken.

In het eerste vlak van demotivatie heb je zekerheid over je carrière maar zit je met tegenzin in je baan. Jobcrafting is dan een oplossing. In het tweede vlak van optimisme zit je goed in je carrière en heb je zin in je baan. Je wilt dan bijvoorbeeld doorgroeien. Bij het derde vlak van depressie zit je in het tegenovergestelde vlak. Je twijfelt over je carrière en je zit met tegenzin in je baan. Het ergste is dat je hierdoor in een burn-out bent terechtgekomen. Het is geen goed idee om dan van carrière te veranderen. Je hebt voor niets energie, laat staan dat je die kan geven aan het opstarten van een nieuwe carrière. De oplossing is dat je je naar het eerste vlak van demotivatie of het vierde vlak van opportuniteit beweegt. In dit vlak heb je geen tegenzin in je baan maar twijfel je wel over je carrière. Het gestructureerd ‘onttwijfelen’ is waar je jouw tijd het beste in steekt. Daarmee bedoel ik dat je beter niet zomaar van carrière verandert, omdat iemand met een mooie kans komt. Het gaat over wat jij zelf echt wilt. Bekijk mogelijke kansen goed. Wanneer je weet dat je een kans moet grijpen, is je twijfel weg. Het kan ook zijn dat je inschat dat het risico te groot is en dat je beter kunt blijven waar je zit. Door het vlak van de opportuniteit af te sluiten en te stoppen met twijfelen, heb je meer energie over. Je zit weer in het vlak van optimisme.

Je zou dus kunnen zeggen dat er in het veranderen van carrière ook een valkuil zit?
Ja, zeker. Iemand die van carrière verandert zonder daar goed over na te denken, is niet goed bezig. Wat er mis zat en waar je niets mee deed, riskeert om vrij snel opnieuw op te duiken. Dan is die switch geen goede keuze. Een boom heeft wortels nodig om stevig te staan. Je verplaatst die niet als het niet echt nodig is.

Van baan veranderen is dus niet altijd de beste oplossing? Wat zouden werknemers anders kunnen doen?
Ten eerste zou men goed moeten onderzoeken wat de taken zijn waar je energie van krijgt en wat je energie ontneemt. Door het categoriseren van taken, krijg je een goed beeld wat de verhouding is van leuke versus lastige taken. Als mensen zien dat het de moeite waard is om te blijven omwille van de hoeveelheid leuk werk en een oplossing te zoeken voor de lastige taken, merk je een opluchting. Je hoeft niet weg, maar je weet wat de bron is van dat vervelende gevoel. Dat is veel duidelijker dan van carrière te veranderen in de hoop dat het wel goed komt, omdat het gras groener lijkt aan de overkant.

Daarnaast is het zo dat de reden om van baan te veranderen gevoed wordt door werkrelaties of eerder het gebrek aan een goede relatie met de baas of met directe collega’s. Ook daar merk ik dat er te weinig wordt uitgesproken, waardoor er op het werk verkeerde veronderstellingen ontstaan. In gesprek gaan en blijven maakt ook deel uit van de oplossing.

Met elkaar (blijven) praten is een belangrijk punt. Werkgevers hebben daarin een rol, wat zouden werkgevers nog meer kunnen doen?
Helderheid scheppen over de toekomst van een baan is er bijvoorbeeld eentje van. Werkgevers gaan vaak nog steeds paternalistisch te werk als er moeilijkheden zijn. Iedereen ziet dat er wat scheelt: orders die wegvallen, taken die veranderen, mensen die ontslagen worden. Toch doet men alsof er niks aan de hand is, alsof werknemers naïef zijn. Durf als werkgever een programma op te zetten. Vertel eerlijk hoe de vork in de steel zit. Laat werknemers zelf zoeken naar nieuw werk voor de organisatie. Ze zullen er hernieuwde energie door krijgen en er komt altijd iets goeds uit. Ook al moet je als werkgever een deel van de medewerkers laten gaan, de achterblijvers weten dat de organisatie kansen wil scheppen. Ik noem dit de circulaire job.

Het is beter om werknemers die reeds in het bedrijf zijn alle kansen te geven om door te groeien. Ze kennen de organisatie en de klanten. De nieuwkomer die nog niets heeft bewezen, heeft echter vaak een streepje voor. Een LinkedIn-onderzoek gaf aan dat talent managers hun eigen personeel maar voor 20% zagen als talentpool om doorgroeikansen te bieden. Dat betekent dat zolang je nog niet in het bedrijf werkt je als veel talentvoller wordt gezien. Dit is te gek om waar te zijn.

Dat is verbazingwekkend inderdaad, zonde van het talent ook. Welke vragen stel je aan jezelf als het gaat om het benutten van je talent?
Zit mijn energiebalans nog goed? Heb ik meer taken waar ik energie van krijg dan taken waar ik energie mee verlies? De ideale baan daar streef ik niet naar. De kunst verstaan om een beetje ongelukkig te zijn in je werk geeft een goede basis om ook voldoende gelukkig te zijn in je werk. Ik geloof niet in de baan met passie. Daar brand je snel al je energie mee op.

Heb je nog een laatste tip voor carrièreswitchers?
Als je begint te vergelijken met anderen ben je op weg om ongelukkig te worden in je carrière. We zijn allemaal verschillend. Kijk naar jezelf. Kijk naar wat je graag doet, wat je goed kan, waar je jezelf in kan verliezen. Kies ook een organisatie waar je kan werken volgens het ABC van geluk op het werk. De A staat voor autonomie, zelf verantwoordelijkheid mogen nemen voor je taken en hoe je ze doet. De B staat voor betrokkenheid, het gevoel hebben in een team te zitten waar naar je geluisterd wordt. De C van competentie staat voor kunnen doen waar je goed in bent en de tijd krijgen om verder je competenties te ontwikkelen! Heb je dat nog niet, werk er dan aan om die omgeving te creëren. Mag ik dat in Nederland zeggen? Stop met zeuren en doe er wat aan.


Door: Barbara van Wechem

---